Humanitaire hulp – standaarden

Vier principes van humanitaire hulp

1. Humaniteit: iedere persoon moet onder alle omstandigheden humaan worden behandeld;
2. Onpartijdigheid: de humanitaire hulp wordt zonder discriminatie en enkel op basis van de behoeften verstrekt;
3. Neutraliteit: de ondernomen actie mag geen enkele partij bevoordelen;
4. Onafhankelijkheid: de doelstellingen van de humanitaire hulp zijn autonoom ten overstaan van militaire, politieke, economische, religieuze doelstellingen of van iedere andere niet-humanitaire doelstelling.

Voor meer info: deze vier principes werden opgenomen in VN resoluties 46/114 (1991) en 58/114 (2004)

De Grand Bargain

De Grand Bargain vloeit voort uit de World Humanitarian Summit van 2016. Het is een overeenkomst tussen meer dan 30 van de grootste donoren en organisaties, met als doel meer middelen ter beschikking te stellen van mensen in nood. Ze wil de doeltreffendheid en doelmatigheid van humanitaire actie vergroten. Aan de tien hieronder samengevatte thema’s zijn 51 engagementen verbonden. Het tiende punt verwijst naar de nexus-benadering.

1. Grotere transparantie: door gebruik te maken van bestaande mechanismen zoals het International Aid Transparency Initiative(IATI)  en de Financial Tracking Service (FTS)
2. Meer ondersteuning en financiering voor lokale en nationale actoren: deze zijn immers quasi altijd de eerste hulpverleners ter plaatse
3. Het gebruik en de coördinatie vergroten van programma’s met cash-transferts. Hoewel dit niet exclusief moet gebruikt worden, zijn mensen zelf het best op de hoogte van wat ze in de gegeven noodsituatie nodig hebben.
4. Reductie van kosten verbonden aan duplicatie en beheer, met periodieke functionele herzieningen
5. Verbeteren van de gezamenlijk en onpartijdige nodenanalyse
6. Een participatieve revolutie: mensen die hulp ontvangen betrekken bij beslissingen die hun levens beïnvloeden
7. Versterken van gezamenlijke humanitaire meerjarenplanning en –financiering
8. Het verminderen van het oormerken (=voorbestemmen) van donorbijdragen
9. Harmoniseren en vereenvoudigen van vereisten met betrekking tot rapportage
10. Verbeteren van toenadering tussen humanitaire en ontwikkelingsactoren

Good Humanitarian Donorship

Deze 24 principes vinden hun oorsprong in een bijeenkomst die werd samengeroepen op initiatief van de Zweedse overheid in 2003. Daarin werden de principes voor goed humanitair donorschap besproken en goede voorbeelden daarvan naar voren geschoven. De vergadering werd bijgewoond door 16 nationale overheden, de Europese Commissie, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, de beweging van het Internationale Rode Kruis en de Rode Halve Maan, ngo’s en academici.

In juni 2018 werd een 24e principe toegevoegd, met betrekking tot cash-transfers aan slachtoffers als beproefde financieringsmodaliteit. Hieronder vatten wij de 24 principes kort samen.

24 principes

1. Redden van levens en bewaren van de menselijke waardigheid
2. Principes van humaniteit, onpartijdigheid, neutraliteit en onafhankelijkheid
3. Bescherming van burgers en personen die niet meer deelnemen aan vijandigheden
4. Toepassing en promoten van het internationaal humanitair recht, vluchtelingenrecht en mensenrechten
5. Flexibele en tijdige financiering voorzien, zonder de staat haar verantwoordelijkheid te ontnemen met betrekking tot de bescherming van de bevolking
6. Humanitaire financiering proportioneel verdelen volgens de behoeften en behoefteanalyse
7. In de grootst mogelijke mate de doelgroepen betrekken bij het opstellen, uitvoeren opvolgen en evalueren van de humanitaire respons
8. De capaciteit van de landen en getroffen gemeenschappen versterken
9. Humanitaire hulp op die manier voorzien dat ze bijdraagt tot herstel en ontwikkeling op lange termijn
10. De centrale en unieke rol van de VN erkennen en doen erkennen als coördinator van internationale humanitaire actie
11. Erover waken dat de financiering van een humanitaire actie voor een nieuwe crisis de respons op de huidige crises niet verhindert
12. Inventiviteit en souplesse aan de dag leggen met het oog op veranderende noden
13. Zo weinig mogelijk oormerken (=voorbestemmen) van middelen, transparante en strategische methodes gebruiken voor het stellen van prioriteiten en voor de financiële planning
14. Verantwoordelijke bijdrage tot globale inter-institutionele oproepen
15. Onderschrijven van de bestaande goede praktijken en zich engageren tot het promoten van verantwoordelijkheid, efficiëntie en doeltreffendheid
16. Promoten van richtlijnen en principes van het IASC
17. Bereid zijn ondersteuning te bieden voor de uitvoering van een humanitaire actie, ook voor de facilitatie van een veilige toegang tot humanitaire hulp te verzekeren
18. Het ondersteunen van mechanismes voor noodplanning door humanitaire organisaties
19. De eerstelijnsfunctie van burgerorganisaties bevestigen in het uitvoeren van de humanitaire actie
20. De toepassing promoten van de directieven uit 1994 en 2003 voor het gebruik van militaire middelen en burgerbescherming
21. Ondersteunen van het leren en het afleggen van rekenschap met het oog op efficiëntie en doeltreffendheid
22. Regelmatige evaluatie van internationale respons met inbegrip van donorperformantie
23. Waken over de exactheid, de actualiteit en de transparantie van gegevens in de rapportage van donoren
24. Systematisch cash transfers overwegen naast andere modaliteiten

Je vindt meer info op Good Humanitarian Donorship.

Gedragscode Rode Kruis en de Rode Halve Maan

De Gedragscode van het Rode Kruis en de Rode Halve Maan (1994) is ingeschreven in het KB met betrekking tot humanitaire hulp. Zowel Belgische als internationale humanitaire organisaties moeten dit document ondertekenen als ze subsidies van de Belgische overheid willen ontvangen. De 10 principes kort samengevat:

1. De humanitaire imperatief komt eerst.
2. Hulp wordt verleend zonder ras, afkomst of nationaliteit van de doelgroep in overweging te nemen en zonder nadelig onderscheid van wat voor aard dan ook. Prioriteiten van de hulp worden enkel berekend op basis van de behoeften.
3. Hulp zal niet gebruikt worden om een politiek of religieus standpunt te bevorderen.
4. Er wordt over gewaakt niet als instrument van het buitenlands beleid van een overheid te worden gebruikt.
5. Cultuur en gebruiken zullen worden gerespecteerd.
6. Er wordt getracht noodhulp te baseren op lokale capaciteiten.
7. Er zullen manieren gevonden worden om de doelgroep van het programma te betrekken bij het beheer van noodhulp.
8. Noodhulp moet er naar streven de toekomstige kwetsbaarheid voor rampen te verminderen evenals tegemoet te komen aan de basisbehoeften.
9. We zijn rekenschap verschuldigd aan zowel deze personen die we trachten te helpen als aan dezen van wie we de middelen aanvaarden.
10. In onze activiteiten met betrekking tot informatieverstrekking, publiciteit en advertenties zullen wij slachtoffers erkennen als waardige mensen, niet als hopeloze objecten.

Je vindt meer info op: Code of Conduct for the International Red Cross and Red Crescent Movement and Non-Governmental Organizations (NGOs)in Disaster Relief

De Sphere Standaarden

De Sphere standaarden zijn een reeks principes en minimum standaarden op vier technische gebieden van de humanitaire respons:

• Watervoorziening, sanitaire voorzieningen en promotie van hygiëne (WASH)
• Voedselveiligheid en voeding
• Onderdak en huisvesting
• Gezondheid

Sphere werd opgericht in 1997. Het is een van de eerste initiatieven die de kwaliteit en de verantwoording van de humanitaire sector wil verbeteren. Vandaag zijn de Sphere standaarden wereldwijd erkend als humanitaire standaarden. Ze worden gebruikt als referentie door humanitaire agentschappen, belangengroepen, regeringen en donoren.

De Sphere standaarden en hun stichtende documenten (het Humanitaire Charter, de Beschermingsprincipes en de Core Humanitarian Standard) werden verzameld in het Sphere handboek.

De meest recente versie van de Sphere Standaarden dateert van november 2018

Core Humanitarian Standard

Gemeenschappen en personen getroffen door een crisis:

1. ontvangen geschikte en relevante hulp voor hun noden.
2. hebben toegang tot de humanitaire hulp die zij nodig hebben op het juist tijdstip
3. worden niet negatief getroffen en zijn beter voorbereid, weerbaar en minder in gevaar door het gevolg van de humanitaire actie.
4. kennen hun rechten, hebben toegang tot informatie en participeren aan beslissingen die invloed op hen hebben.
5. hebben toegang tot veilige en responsieve mechanismen voor klachtenbehandeling.
6. ontvangen gecoördineerde, complementaire hulp
7. mogen verbeterde assistentie verwachten naarmate organisaties leren van hun ervaring en reflecties
8. ontvangen de assistentie waaraan zij nood hebben van competente en goed gemanaged personeel en vrijwilligers.
9. mogen verwachten dat de organisaties die hen assisteren hun middelen effectief, efficiënt en ethisch beheren.

Op de Core Humanitarian Standard for Quality and Accountability  vind je meer info.

Europese consensus over humanitaire hulp

De Europese consensus over humanitaire hulp is een gemeenschappelijke verklaring van de Europese Raad, het Parlement en de Commissie. Het doel van deze consensus is de efficiëntie van de hulp te verbeteren door het optreden van de EU en haar lidstaten op elkaar af te stemmen en beter te coördineren. De Europese consensus over humanitaire hulp maakt integraal deel uit van het Belgisch humanitair beleid. De Belgische strategie is in essentie een operationalisering van de Europese consensus.

Op de Europese consensus over humanitaire hulp  vind je meer info.

Internationaal humanitair recht

Internationaal humanitair recht (IHR) is het geheel van regels die de humanitaire gevolgen van een gewapend conflict probeert te beperken. Dit recht beschermt het leven, de gezondheid en de waardigheid van personen die niet (langer) deelnemen aan een gewapend conflict. Het recht beperkt of verbiedt ook het gebruik van bepaalde wapens en methoden in gewapende conflicten.

IHR vindt zijn oorsprong in een veelheid van internationale verdragen. Lees er alles over in Hoofdstuk 4 van onderstaande link van het rode kruis. Het Internationaal Comité van het Rode Kruis en de Rode Halve Maan zijn overigens de “hoeders” van het IHR.

Meer info (Ministerie van Buitenlandse Zaken, Handel, en Ontwikkelingssamenwerking)

Achtergrondinformatie (Rode Kruis)

Vluchtelingenrecht

De essentie van het internationaal vluchtelingenrecht is het beginsel van non-refoulement: het verbod op terugzending naar een land waar de vluchteling vervolging te vrezen heeft of waar zijn leven of veiligheid in gevaar zijn. Het vluchtelingenrecht is gebaseerd op de Vluchtelingen Conventie van 1951 en het verwante Protocol van 1967.

Meer info

Mensenrechten

Mensenrechten zijn de fundamentele rechten en vrijheden waar iedere mens aanspraak op kan maken, wie je ook bent en waar je ook woont. Deze essentiële rechten zijn minimumnormen, inherent aan elk persoon. Mensenrechten werden een eerste keer op een alomvattende manier vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) die in 1948 aangenomen werd door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Sinds deze goedkeuring is de Verklaring uitgegroeid tot een referentiedocument met een groot moreel gezag.

Meer info

De Oslo Guidelines

Het doel van deze richtlijnen is een algemeen kader op te stellen om de doeltreffendheid en doelmatigheid van het gebruik van buitenlandse militairen en burgerbescherming in internationale hulpverlening bij rampen te formaliseren en te verbeteren. Deze richtlijnen zijn uitsluitend van toepassing bij natuurlijke, technologische of milieurampen in tijden van vrede. Ze hebben tot doel principes en standaarden vast te leggen voor verbeterde coördinatie bij het gebruik van buitenlandse militairen en burgerbescherming.

Meer info vind je op De Oslo Guidelines

De MDCA Guidelines

Dit document voorziet richtlijnen voor het gebruik van internationaal militair personeel en burgerpersoneel uit defensie, materiaal, voorraden en diensten ter ondersteuning van de VN in navolging van humanitaire doelstellingen in complexe noodsituaties (complex emergencies). Principes, concepten en procedures worden aangereikt voor het aanvragen en coördineren van militair en defensiepersoneel wanneer deze noodzakelijk en passend worden bevonden, en voor onderhandelingen met internationale militaire troepen die activiteiten uitvoeren die impact hebben op de humanitaire activiteiten van de VN.

Je vindt er meer over op MDCA Guidelines