Institutioneel

De meesten onder jullie zullen het hoofdstuk rond ontwikkelingssamenwerking in het nieuwe regeerakkoord intussen al gelezen hebben. Het is een eerder vage tekst waar de bevoegde minister nog veel richtingen mee uit kan. Het is dan ook een goede zaak dat Les Engagés met Maxime Prévot de bevoegde minister levert, gezien de publieke steun van Les Engagés over het belang van het maatschappelijk middenveld en hun verkiezingsprogramma waarin het belang van ontwikkelingssamenwerking verdedigd wordt.

Minister Prévot is bevoegd voor zowel buitenlandse zaken als ontwikkelingssamenwerking. Belangrijk om van ontwikkelingssamenwerking geen ondergeschikt instrument te maken, is dan ook de expliciete bevestiging in het regeerakkoord dat een aparte directie-generaal voor ontwikkelingssamenwerking blijft behouden voor het beheer van zijn budget en bevoegdheden.

Van een (gedeeltelijke) defederalisering van ontwikkelingssamenwerking is in de finale tekst van het regeerakkoord gelukkig helemaal geen sprake meer. Dat kwam echter wel systematisch terug in eerdere versies (zelf tot de voorlaatste versie eind januari) en de federaties hebben hier tot op het laatste moment hard weerwerk tegen gevoerd, met succes dus.

Inhoudelijk

Er worden inhoudelijke accenten gelegd die niet noodzakelijk aansluiten bij onze missie en visie op maatschappelijke verandering, zoals de nadruk op migratie, veiligheid, herziening van het aantal partnerlanden en –organisaties, het EU Global Gateway kader, de rol van de (Belgische) private sector, enz. Maar opnieuw, het abstractieniveau van de tekst houdt in dat de Minister deze intenties op verschillende manieren kan implementeren.

– Zo kan de invulling van migratie als nieuw transversaal thema van de Belgische ontwikkelingssamenwerking verschillende vormen aannemen. Indien dit gericht zou zijn op de aanpak van de grondoorzaken van migratie, sluit dit al nauwer aan bij de doelstellingen die ngo’s nastreven.

– Ook de eventuele herziening van het aantal partnerlanden en –organisaties is niet duidelijk of dit ook betrekking heeft op de niet-gouvernementele samenwerking. Het aantal landen waarin of thema’s waarrond ngo’s actief zijn, wordt immers geregeld in de regelgeving m.b.t. de Gemeenschappelijke Strategische Kaders (GSK’s). Het aantal organisaties in de niet-gouvernementele samenwerking is dan weer afhankelijk van het resultaat van de (lopende) erkenningsronde.

Het valt ook op dat er nauwelijks tot niets opgenomen is over de ngo’s. In eerdere versies was dat wél het geval, maar betrof het bepalingen die niet gunstig waren voor ngo’s zoals het verhogen van de eigen bijdrage en het beperken van de financiering van overheadkosten. Tegen die twee elementen hebben de federaties tot op het laatste moment actie gevoerd om ze uiteindelijk uit de tekst te krijgen.

Wél wordt de rol van de civiele maatschappij expliciet erkend complementair aan de gouvernementele samenwerking én zeker daar waar de gouvernementele samenwerking herzien wordt n.a.v. het niet-respecteren van basisprincipes van de democratie, rechtsstaat en mensenrechten. Daarnaast is het ook uitkijken naar het omvormen van het Civic Space Initiative naar structureel beleid. Dat Initiative werd in 2023 opgericht door toenmalig Minister Gennez met een budget van €10 miljoen voor drie jaren komende uit het budget van de gouvernementele samenwerking (“maatschappijopbouw en goed bestuur”). Het is gericht op het (rechtstreeks of onrechtstreeks) ondersteunen van de lokale civiele maatschappij in de strijd tegen een krimpende ruimte voor maatschappelijk middenveld. Wij zullen ervoor pleiten dat deze financieringslijn niet alleen structureel wordt, zoals in het regeerakkoord staat, maar ook gestructureerd en transparant wat haar toegankelijkheid betreft.

De thema’s die doorheen de tekst naar voor worden geschoven, liggen in lijn met de thema’s waarrond ngo’s actief zijn en hun meerwaarde in de verf kunnen zetten: toegang tot onder andere onderwijs, kwalitatieve gezondheidszorg, waardig werk en duurzame voedselzekerheid uit te bouwen en de strijd tegen de klimaatverandering te voeren.

Op het vlak van humanitaire hulp is het regeerakkoord ambitieus met meer aandacht en middelen én structurele en voorspelbare financiering van de internationale actoren, die dan flexibel over de budgetten kunnen beschikken (geen tot lichte oormerking). Dit ligt in lijn met het pleidooi van humanitaire ngo’s.

Budget

Zoals bekend, zal een zware besparing gerealiseerd worden op het budget voor ontwikkelingssamenwerking (DGD-budget). In de laatste versie van de budgettabel van de nieuwe federale regering gaat het over een structurele besparing van 25%. In eerdere versies van de budgettabel circuleerden nog besparingen van 60%, 50% en 45%. De acties vanuit de koepels en de federaties en hun leden (publicatie van meerdere opiniestukken, mobilisatie, prikacties, enz.) hebben er vermoedelijk toe bijgedragen dat de bondgenoten rond de politieke onderhandelingstafel zich gesterkt voelden in hun strijd voor het budget ontwikkelingssamenwerking.

Vandaag is echter nog onduidelijk hoe deze besparing geïmplementeerd zal worden en over welke periode: via een kaasschaaf over de verschillende kanalen van ontwikkelingssamenwerking of op basis van bewuste politieke keuzes.

In het hoofdstuk over fiscaliteit is helaas ook de maatregel opgenomen om de belastingvermindering van giften te verlagen van 45% naar 30%. Ook dit zal een significante impact hebben op de financiering (eigen bijdrage) van ngo’s. In coalitie met een reeks andere middenveldactoren (de Impact Coalitie) bekijken we momenteel volop welke verdere stappen we hierrond zullen ondernemen.

Kennismaking en overleg met de Minister

De komende weken moeten we als federaties en koepels van de niet-gouvernementele samenwerking onze acties in elk geval verder zetten zodat in de beleidsverklaring en begrotingsopmaak van de Minister de ambities uit het regeerakkoord vertaald worden in concrete plannen die in lijn liggen met de missie en visie van de niet-gouvernementele samenwerking.

In de schoot van de raden van bestuur van koepels en federaties zullen de komende weken standpunten moeten uitgewerkt worden rond de ambities die in dit regeerakkoord geformuleerd worden en hun mogelijke impact op de ngo-werking en –medefinanciering.

Tot slot zullen beide koepels en de drie federaties de Minister uitnodigen voor een kennismaking met de sector van de niet-gouvernementele samenwerking. Meer concrete informatie daarover volgt later.

““Ontwikkelingshulp halveren”, ­lazen we afgelopen weekend in deze krant, als een van de vele manieren waarop de Arizona-coalitie stevig wilde saneren. Intussen werd dat genuanceerd door berichten dat sommige besparingen nog diepgaand besproken moesten worden.”

“De politieke keuzes die nu gemaakt worden, reflecteren welk soort samenleving wij willen zijn. Solidair en met een open blik naar de buitenwereld, of starend naar de eigen navel? Volgens ons is dat laatste geen optie. Want het buitenland is meer dan ooit binnenland geworden. Kijk naar de impact van oorlog, klimaatcrisis of een wereldwijde pandemie op onze eigen economie en ons dagelijkse leven. Omgekeerd heeft ons binnenlands beleid een grote impact op het buitenland.”

“België is geen eiland. Hoe klein ook, wij hebben een rol te spelen in de wereld. Vanuit moreel oogpunt. Omdat wij ooit hebben afgesproken – met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens – om altijd op te komen voor mensenrechten voor iedereen. Maar ook vanuit strategisch oogpunt is het gewoon verstandig. Veiligheid en welvaart voor België en de Belgen start in het buitenland.”

“Als je echt wilt dat veiligheid en welzijn voor iedereen gerealiseerd worden, dan moet je ook durven te investeren in het aanpakken van de oorzaken van menselijke en economische onveiligheid. Dat doe je door te investeren in diplomatie en ontwikkelingssamenwerking.”

“Ontwikkelingssamenwerking wordt al te vaak afgeschreven als een “druppel op een hete plaat”. Onterecht. Je stopt ook niet met investeringen in kankeronderzoek omdat we er tot nog toe niet in slagen om elke kanker te genezen en te voorkomen.”

“Investeren in ontwikkelingssamenwerking ís en blijft een politieke keuze. Onze vraag is om die keuze niet vanuit ideologische voorafnames of symbolen te maken, maar onderbouwd en met een langetermijnvisie. Om vanuit ieders belang beleid te voeren. Om daarvoor in de broodnodige middelen te voorzien en onze internationale engagementen na te komen.”

~ Arnout Justaert (ngo-federatie), Els Hertogen (directeur 11.11.11), Jean Van Wetter (directeur Enabel), Joris Totté (directeur BIO – the Belgian Investment Company for Developing Countries), Arnaud Zacharie (directeur CNCD-11.11.11) en Raphael Maldague (directeur ACODEV) in De Standaard (29/08/2024)

Meer dan 120 prominente Belgische stemmen uit diverse sectoren – bedrijfsleiders, rectoren van alle Belgische universiteiten, academici, jeugdorganisaties, vakbonden, mutualiteiten, en culturele actoren – roepen de federale onderhandelaars op om werk te maken van investeringen in internationale solidariteit.

De Belgische ontwikkelingssamenwerking staat wereldwijd hoog aangeschreven. Door zich te richten op de meest kwetsbare landen en sectoren zoals gezondheid, onderwijs, voedselzekerheid, gendergelijkheid en noodhulp, maakt België een wezenlijk verschil voor miljoenen mensen.

Toch haalt België zijn eigen budgetdoelen niet. Hoewel de internationale afspraak duidelijk is – 0,7 procent van het bruto nationaal inkomen (bni) tegen 2030, zoals afgesproken in de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de VN – geeft België momenteel slechts 0,44 procent van het bni uit aan internationale solidariteit. Dat ligt onder het Europese gemiddelde, en zelfs onze buurlanden doen het op dat vlak beter.

In een tijd waarin we worden geconfronteerd met grote wereldwijde uitdagingen, zoals klimaatverandering, groeiende ongelijkheid, pandemieën en conflicten, is internationale samenwerking geen optie, maar een noodzaak. Voldoende financiering is essentieel om stabiliteit te bevorderen en toekomstige crisissen te voorkomen. Het is een onmisbaar instrument in de strijd tegen armoede en ongelijkheid in lage-inkomenslanden.

Belgische ontwikkelingssamenwerking is niet alleen solidariteit, maar ook een investering in wereldwijde stabiliteit. In onze onderling verbonden wereld hebben problemen elders impact op ons, zoals overstromingen, pandemieën en energiecrises door oorlogen. Internationale solidariteit pakt de oorzaken van instabiliteit in de meest kwetsbare regio’s mee aan, voorkomt conflicten en vermindert het risico op boemerangeffecten. Het stimuleert duurzame economieën in partnerlanden en bevordert gedeelde welvaart. Het versterkt de rechtsstaat, beschermt mensenrechten en bestrijdt corruptie, allemaal cruciale pijlers voor duurzame ontwikkeling.

Uiteraard brengt investeren in deze complexe contexten uitdagingen met zich mee. Daarom blijft het verbeteren van de effectiviteit van internationale solidariteit een prioriteit. Onderzoek toont aan dat er wel degelijk resultaten zijn: armoede neemt af, mensen krijgen betere toegang tot onderwijs, de levensverwachting en gezondheidssystemen verbeteren, en conflicten worden voorkomen. Volgens de OESO levert elke euro die in conflictpreventie wordt geïnvesteerd, later maar liefst zestien euro op. Een enorme winst. Onderzoekers van Princeton en Duke berekenden dat investeren in pandemiepreventie 500 keer goedkoper is dan achteraf de gevolgen van een pandemie bestrijden. Om dat te bereiken is het essentieel dat we internationaal beleid op andere gebieden, zoals klimaat, handel en migratie, goed op elkaar afstemmen. Zo kunnen we de Duurzame Ontwikkelingsdoelen bereiken, zowel in België als wereldwijd.

Daarom roepen we de partijen die onderhandelen over de toekomstige federale regering op om te investeren in het budget voor ontwikkelingssamenwerking, zowel op vlak van kwaliteit als van kwantiteit.

Want nu investeren in internationale samenwerking betekent dat we bouwen aan een betere toekomst voor iedereen, wereldwijd en ook hier.

Dit zijn enkele van de ondertekenaars: de Belgische rectoren; Els Hertogen, directeur 11.11.11; Fréderic Bosty, CEO The Nutty Farmer; Caroline Copers, algemeen secretaris Vlaams ABVV; Valerie Del Re, directeur Greenpeace België; Charlotte Delfosse, CEO Bel&Bo; Piet Colruyt, Impact House; Kathleen Claes, CEO Java koffie; Marc Michils, voorzitter Kom op tegen Kanker; Jo Deman, verbondscommissaris Scouts en Gidsen Vlaanderen; Ann Vermorgen, voorzitter ACV; Peter Wouters, voorzitter beweging.net; GertTruyens, nationaal voorzitter ACLVB; Thomas Van Craen, CEO Triodos Bank België; Leen Van den Neste, CEO vdk bank; Mgr. Lode Van Hecke, bisschop van Gent; David Van Reybrouck, schrijver; Els Van Doren, Chirojeugd-Vlaanderen; Luc Van Gorp, Voorzitter Christelijke Mutualiteiten (CM); Lut Lynen, directeur Instituut voor Tropische Geneeskunde; Salvatore Iannello, CEO Chocolatier Galler; Eric Domb, CEO Pairi Daiza; Heidi Degerickx, coördinator Netwerk tegen Armoede; Thierry Bodson, voorzitter ABVV; Xavier Brenez, directeur-generaal Onafhankelijke Ziekenfondsen

In De Morgen op 6/12/2024

Verkiezingsmemorandum Acodev

CONCORD’s EU Global Justice campagne 

Verkiezingsmemorandum 11.11.11

Verkiezingsmemorandum CNCD